Ben Tiggelaar is onder meer bekend van zijn boek ‘Dit wordt jouw jaar’ (2011). Een jaar eerder schreef hij ‘Dromen, durven, doen’, een makkelijk leesbaar boek dat handvatten biedt voor het dagelijks leven. In mijn ogen een goede basis voor iedereen die behoefte heeft aan richtlijnen en een praktisch advies om aan de slag te gaan met de dromen van het leven.
Het verhaal: dagelijks verricht je bewust een aantal handelingen.
Je kiest een outfit die je ’s ochtends aantrekt, je gaat op bezoek bij een familielid en je belt ’s avonds een kennis om iets af te spreken. Tot zover gedrag waarvan je je bewust bent. Maar als blijkt dat slechts vijf procent van al je dagelijkse gedrag bewust is en de rest onbewust?
Hoe kun je dan toch bewust je gedrag veranderen?
Bert Tiggelaar is de man die je hierover aan het denken zet. Deze doctor in de communicatiewetenschappen houdt zich al jarenlang bezig met gedragswetenschap en aanverwante studies. Hij heeft inmiddels verschillende bestsellers geschreven. Daarnaast geeft hij seminars en workshops aan particulieren en professionals in het bedrijfsleven. Volgens hem is bijna alles wat je doet (95%) onbewust automatisch gedrag.
Tiggelaar pakt dit gegeven aan om ons verder te helpen. En dat is schijnbaar ook nodig, want als je gedrag slechts voor vijf procent bewust gepland is, hoe kun je dat dan veranderen? Hoe maak je je dromen waar als je telkens vervalt in automatismen die je niet verder helpen?
Dan pak je de zwakste schakel aan: het gedrag.
In zijn boek ‘Dromen, durven, doen’ zet Tiggelaar uiteen hoe je dit proces van onbewust gedrag kunt doorgronden en hoe je vervolgens bewust veranderingen kunt doorvoeren. Het begint met het definiëren van een concreet doel. Dromen zijn mooi, maar als je ze niet concreet maakt, blijven het vage gedachten. Je dromen kunnen betrekking hebben op talloze wensen zoals een nieuwe baan die beter bij je past, een gezonder lichaam, een respectvolle relatie of bijvoorbeeld een gestructureerd gezinsleven.
Je doel bepaalt je richting.
Maar zonder concrete stappen richting dit doel kom je niet vooruit. Wil je bijvoorbeeld gezond worden? Dan moet je verantwoord boodschappen doen. En zonder te onderzoeken waar je goed in bent, wordt het erg lastig een geschikte baan te vinden.
Ter voorbereiding op die stappen, moet je je onbewust automatische gedrag onderzoeken en er bewust van worden.
Tiggelaar heeft zelf een mooi voorbeeld: “Ik vroeg mijn vrouw of ze wist waarom ik te zwaar woog. Ze vertelde me dat ik veel te veel at. Vooral ’s avonds aan tafel. Als de rest van het gezin één bord vol schepte, at ik drie borden leeg. Eenmaal aan tafel besefte ik dat het een automatisme was. Er lag immers bestek op tafel en telkens als mijn bord leeg was, schepte ik weer op.” De onderzoeker kwam met een pragmatische oplossing:
“Tegenwoordig breng ik mijn bestek en bord direct naar de keuken als mijn bord leeg is.”
Hiermee demonstreert Tiggelaar dat je, door je bewust te zijn van onbewust gedrag, stappen kunt zetten richting verandering. Heb wel geduld, want voor echte verandering van je gedrag heb je soms maanden of misschien wel jaren nodig.
Het benoemen van concrete stappen en een doel wil niet zeggen dat je daarmee een grens hebt getrokken.
Het hele proces van dromen-durven-doen kent volgens Tiggelaar geen exact begin- of eindpunt. Misschien heb je in het verleden dingen gedaan waarvan je het positieve effect toen nog niet kon inzien. Toch kunnen ze nu of in de toekomst alsnog van pas komen. En ook als je denkt dat je alles op de rit hebt, kom je altijd weer nieuwe verleidingen tegen. Deze kunnen jouw plannen dwarsbomen. Bovendien liggen hardnekkige ‘automatismen’ altijd op de loer waardoor jouw nieuw ontwikkeld gedrag regelmatig op de proef wordt gesteld.
Dat maakt dromen-durven-doen tot een continu leerproces.
Om ervoor te zorgen dat je tijdens het proces doorzet, is het belangrijk om jezelf te behoeden voor moeilijke momenten. Wanneer je deze valkuilen en scenario’s vooraf overdenkt, ben je hierop beter voorbereid. Bedenk alternatieven voor de moeilijke momenten die je doen terugvallen in oud, bekend gedrag. Als je altijd ongeduldig bent in relaties, je daardoor vastklamt aan de man of vrouw van je dromen en hem/haar op die manier wegjaagt, doe je er goed aan je aandacht te verleggen op de momenten dat je de onrust voelt opkomen. Bijvoorbeeld door te gaan sporten of andere mensen op te zoeken.
Dankzij de afleiding verval je niet in het oude gedrag en creëer je ruimte voor nieuw gedrag.
Kortom, noteer wat je voortaan gaat doen én, wat je vooral niet meer moet doen.
Communiceer je stappen en doelen ook met een aantal mensen die je belangrijk vindt.
Noteer daarnaast de mensen die je vooral níet belangrijk vindt. Het nut daarvan moet je zeker niet onderschatten. Mensen van wie je de mening altijd erg belangrijk vindt, hebben misschien wel een averechts effect op je dromen. Neem hier afstand van en richt je tot de mensen die het beste met je voor hebben. Vraag deze mensen om steun tijdens je actieplan.
Naast doorzetten doe je er volgens Tiggelaar goed aan jezelf te belonen als je een stukje dichter bij je doelen komt.
Dat werkt beter dan straffen of dreigen wanneer het een keer tegenzit. Een beloning motiveert. Kies wel voor een beloning die past bij je nieuwe richting. Wanneer je een rondje hebt hardgelopen omdat je een gezond lijf wilt, beloon je jezelf niet met een slagroomtaart. Op dat moment is het misschien verstandiger om nieuwe sportsokken te kopen of een mp3-speler waardoor het hardlopen nog comfortabeler wordt. En na een geslaagd sollicitatiegesprek zeg je niet direct je oude baan vaarwel. Trakteer jezelf op een loopbaanadviesboek waardoor je nog meer inzicht krijgt in je kernkwaliteiten.
