“Het vereist een morele keuze om als dokter aandachtig te zijn”. Het zijn de woorden van Dr. Ronald Epstein, een professor die mij boeit. Onlangs had ik contact met hem ter voorbereiding op een interview met deze dokter mindful. Ik berichtte hem over zijn nieuwe boek dat ik lezen wilde. Inmiddels ben ik hem dankbaar, deze Amerikaanse onderzoeker van huisartsenzorg, psychiatrie en oncologie, die al jarenlang bekend staat als een van Amerika’s beste artsen. Voor de inzichten die hij deelt en, het feit dat hij de kwetsbare waarheid niet schuwt.
Dokter met aandacht
Epstein belichaamt alles wat een mindfulle dokter zou kunnen zijn. Een huisarts die naar je luistert, ongeacht de ernst van je kwaal en iemand die jouw situatie aandachtig bekijkt. Een dokter die je klachten aanhoort en niet doof is voor jouw verhaal, iemand die kijkt zonder blind te zijn voor het ware signaal. Want een patiënt is zoveel meer dan de optelsom van de klachten. Epstein laat geen ruimte voor de automatische piloot.
Een nieuwe koers
Makkelijk is het niet, en daarom de morele keus. Want het medische circuit lijkt in crisis, opgejaagd door cijfers en gericht op administratie en snel resultaat. Burnout onder medisch personeel is een bekend fenomeen en de werkdruk ligt ontzettend hoog. Daarom pleit Epstein voor een helende koers: menselijke aandacht voor een dokter die nieuwsgierig aanwezig is met de tegenwoordigheid van een onbevangen geest. Zodat hij alles blijft bevragen, zonder vooringenomen plan.
Verwonderen
Het doet me denken aan de vraag die iedere peuter herhaaldelijk stelt: “Waarom?” Iedere ouder geeft antwoord in de hoop dat de herhaling stopt. Maar de aanhouder wint. En dat is doorgaans het onbevangen kind. Ondanks de irritatie door dit vragenvuur is het een wonderlijke oefening voor elk volwassen mens. Want het dwingt je na te denken over triviale dingen, met het denken van een ‘frisse geest’. Soms weten we zelf het antwoord niet eens. Omdat we vergeten zijn ons te verwonderen.
Niet weten
Het verhaal van Epstein ontstijgt het medische circuit. Misschien moeten we allemaal minder willen ‘weten’ en vertrouwen op onzekerheid. De experts kennen doorgaans het antwoord, maar de echte meesters stellen de cruciale vraag. Het gaat over de kwaliteit van het niet-weten. En je gedachten niet te laten hinderen door alle kennis die je in de loop der jaren hebt opgedaan. Om te leren zien hoe de dingen werkelijk zijn zonder alles met woorden te benoemen.
Dokter en diagnose
De Amerikaanse professor zet me aan het denken: waarom praten we steevast over ‘een ziekte’ en niet langer over de mens zelf? We worden gehinderd door ‘hokjes’, terwijl een diagnose juist zo dynamisch mogelijk zou moeten zijn. Symptomen en vastomlijnde ziekten wijzen de weg, maar neigen tot routine en een minder humaan gesprek. De onbevangen geest kan de medische wereld verder helpen zoals een vragende huisarts dat doet. Misschien moeten we allemaal wat meer kalmte en rust in de spreekkamer brengen zodat we samen medisch mindful kunnen zijn.
Uiteindelijk willen we allemaal gehoord worden en gezien voor wie ze zijn.
Komende tijd zal ik me in het werk van Epstein verdiepen. Benieuwd hoe we als maatschappij en overheid kunnen helpen bij een humaan medische wereld; zodat de dokter aandacht kan hebben voor ieders ware verhaal.
- Attending is dit jaar in Amerika uitgebracht. Het beschrijft de weg hoe huisartsen en dokters mindful kunnen zijn. Het geeft ook een persoonlijke inkijk in de wereld van het ziekenhuis, inclusief de dilemma’s waar Epstein en zijn collega’s mee worstelen. Mijn interview met hem is gepubliceerd op boeddhistisch platform Bodhi.
- Epstein is in 2018 te gast tijdens het Internationaal Congres over Mindfulness in Amsterdam (ICM2018). Daar geeft hij een workshop en een lezing over mindfulness in de medische praktijk.
