Angst is een slechte raadgever, maar wat als je wordt overvallen door angsten? Als je niet weet wat te doen omdat je het onbekende vreest? Het overkomt iedereen, niet weten wat je te wachten staat en erdoor lam gelegd worden. Maar laat je niet onnodig uit het veld slaan. Er is een manier om te werken met je angsten. Wetenschappers, schrijvers en oosterse filosofen hebben zich toegelegd op dit thema om jou te helpen bij het omgaan met angsten. Ik heb er ook baat bij gehad.
Als kind heb ik me ontzettend bang gevoeld, uit het niets
Ik was twaalf jaar en op een dag durfde ik ineens niet meer naar school. Ik wist me geen raad meer en zeker niet hoe om te gaan met die zware, emotionele druk. Wat ik me wel herinner, is dat deze angst ontstond in een periode met veel spanning in ons gezin waar ik niks mee te maken had. Ik begreep die volwassen ruzies helemaal niet. Die situatie creëerde veel spanning in mijn hoofd waar ik als kind nog niet mee om kon gaan.
Ook op latere leeftijd werd ik zomaar angstig
Begin dertiger durfde ik plotseling niet meer naar huis. Ik was eenzaam en ongelukkig. Mijn hart was leeg, doodsbang voor de stilte in mezelf. Daardoor wilde ik op een middag niet meer naar huis. Ik was bevreesd voor mijn eigen thuis. Via vrienden en familie kwam ik tot rust. Uiteindelijk vond ik de warmte terug in mezelf en voelde ik me weer veilig, letterlijk en figuurlijk: het eiland in mezelf werd de plek waar ik altijd kon terugkeren.
Ik leerde ook te leven met al mijn emoties en er niet voor weg te rennen
Door veel te lezen over mindfulness en inzichten te bestuderen van spirituele leraren zoals Eckhart Tolle en Marianne Williamson werd ik wijzer. Ook liet ik me leiden door de teachings van Thich Nhath Hanh en verschillende zenmeesters. Het gaf mijn hoofd rust en hielp me te verbinden met mijn adem. Ook liet ik mijn innerlijke behoefte aan creatieve expressie de vrije loop. In mijn geval betekende dat veel dansen, bewegen en schrijven vanuit mijn hart.
Het fenomeen angst is een populair onderwerp van onderzoek en reflectie
De Belgische psychiater Damiaan Denys onderzoekt de rol van angsten en merkte enkele jaren gelden al op dat de samenleving steeds angstiger wordt. Hij zag een toenemend gebruik van technologie voor controle en registratie om zo onze angsten te bedwingen. Maar dat werkt juist averechts. Nog steeds pleit Denys ervoor angst om te zetten in creativiteit en niet schijnveiligheid te creëren.
We trekken ons terug in een virtuele wereld. Onze psychische gesteldheid staat op het spel.
Psychiater Damiaan Denys in het Financieel Dagblad
Wat doen angsten eigenlijk met je brein?
De psychiater heeft het haarfijn uitgelegd: “Bij angst zijn mensen niet meer vatbaar voor feiten. De verbeelding krijgt de overhand, de redelijkheid verdwijnt. We zien het dagelijks. In de wereld die we hebben gecreëerd, hebben we onmiddellijke toegang tot al het onheil. Het komt binnen enkele seconden ongefilterd binnen. Ons brein correleert de afstand aan de tijd die het gekost heeft om ons te bereiken. Vroeger duurde zoiets veel langer en kon de boodschap in perspectief worden geplaatst. Het brein heeft tegenwoordig niet meer de tijd de informatie te corrigeren.” Het gevolg is dat we massaal angstig zijn geworden door gebrek aan controle over deze onheilspellende informatie.
Alle cijfers laten onbetwistbaar zien dat mensen in grote aantallen angstig zijn. Bijna veertig procent van de bevolking heeft klachten die te maken hebben met een psychische aandoening, veelal terug te voeren op angst.
De psychiater deelt cijfers over angsten in de maatschappij
Hoe kan jij omgaan met angsten die je overvallen?
Ik schrijf erover omdat niemand zijn leven moet laten beperken door een angstige mind. Het houdt je klein en dat is zonde van de kracht die je in je draagt. Kijk niet weg als je angstig bent. “Hoe dieper je angst kunt voelen, hoe makkelijker je ermee om kunt gaan.” Zo sprak de Amerikaanse zenleraar en schrijver Ed Brown ooit tijdens een sesshin, een zevendaagse meditatie oefenperiode. Hij beschrijft precies wat angsten met je lichaam doen:
Bij angst voel je de druk op je borst, de droefheid in je hart en de angst in de diepe buik. Angst is het diepste gevoel in het lichaam en het meest basale menselijke gevoel.”
Zenleraar Ed Brown over bang zijn
Angst aanvoelen is kijken, diep in jezelf kijken. Loop er niet voor weg, want angst zal opkomen tot het gehoord wordt. Geef jezelf voldoende tijd en ruimte om het te voelen. Zoek een rustige plek waar je geen druk voelt om te presteren en waar je ongestoord met jezelf kan zijn. Brown: “Voel de angst tijdens elke kans die je krijgt.”
Blijf je piekeren als je bang bent?
David Guy, schrijver en boeddhistisch leraar legt uit waarom denken geen zin heeft bij angst. In het verleden werd hij hevig beperkt door zijn podiumvrees. Het hield hem in zijn greep en maakte hem kleiner dan nodig.
Het obsessieve denken dat gepaard gaat met angst is nutteloos. Dat soort denken houdt nooit op.
SChrijver David Guy over angst
“Het denken is een uiting van angst, en het doel ervan is om je af te leiden van de angst en de situatie. Maar de enige manier om met angst om te gaan is om jezelf toe te staan het te voelen, het te ervaren in al zijn ongemak. Er is geen andere oplossing.”
Angst moet gevoeld worden, en het kan het best gevoeld worden in het lichaam
Je hoeft er niet bang voor te zijn. Het is geen rigide emotie die zich vastzet. Emoties zijn er om in beweging te komen, van binnenuit. Als je de tijd neemt om te zijn met je angst, eindigt het. Ook ik heb dat aan den lijve ondervonden. Als je vertrouwd raakt met je angst wordt het milder en vertrekt het uiteindelijk. Als je het moeilijk vindt om dit alleen te oefenen, creëer dan een vertrouwde omgeving met gelijkgestemde mensen. Deze betrouwbare groepen en teachers vind je bij Didie Retreats, maar ook online als je liever thuis oefent. Ik heb veel gehad aan de online sangha (meditatiegroep) van Plum Village. Toegankelijke en vriendelijke meditatieleraren begeleiden je tijdens je meditatie vanuit de traditie van mijn zenleraar Thich Nhat Hanh. Je kunt zoeken op meditaties gericht op angst en zo weer vertrouwd raken met jezelf.
Inmiddels ben ik niet meer bang voor mijn angsten
Niet dat ik altijd kalm blijf, maar ik ben er op tijd bij. Ik ga in gesprek met mezelf en vanuit meditatie word ik kalm en voel ik mijn kracht. Dat vertrouwen in mezelf is sterker dan de kracht van de angst die al mediterend minder wordt. Schrijven en dansen helpen mij ook nog steeds. In beweging komen als je leeg wordt van binnen is een mooi geschenk aan jezelf.
Afsluitend met de reflectie van David Guy: De ervaring van het leren omgaan met angst bouwt zichzelf op. Het is een vaardigheid, en hoe meer je het doet, hoe beter je wordt. Je hoeft het niet altijd aan te kunnen, maar je geeft het steeds makkelijker een plek.
