Bal Tabarin, een Franse nachtclub in Parijs uit het begin van de 20e eeuw. Ik zou er nu voor naar Parijs rijden als de club nog bestond. Helaas, sinds 1966 is het een troosteloze aanblik geworden van een fantasieloos appartementencomplex. Gelukkig is de sfeer, het kleurenpalet, het temperament en de geweldige levenslust van Bal Tabarin nog te beleven dankzij kunstenaars uit de vorige eeuw.
De ontmoeting met Parijse kunst
Mijn kennismaking met de Franse club is zeer recent. Het was zo intens dat het beeld op mijn netvlies geschreven staat, dankzij het kleurrijke, levendige schilderij van Jan Sluijters ‘Bal Tabarin’ (1907). Deze bekende Nederlandse schilder (1881 – 1957) trok naar Parijs nadat hij in 1904 de prestigieuze Prix de Rome had gewonnen van de Rijksacademie. Sluijters verbleef regelmatig in Bal Tabarin en maakte daar een studie van de gelegenheid. In de winter die daarop volgde, voltooide hij het schilderij in Nederland.
Het schilderbeest in het licht
Toen ik voor de eerste keer geconfronteerd werd met het schilderij, raakte het mij zonder enige aarzeling. Het werk was prachtig tentoongesteld in het Singer Museum in Laren (februari 2012). Als liefhebber van kleur, vorm, sfeervolle taferelen en dans kon het kunstwerk mij natuurlijk ook niet ontgaan. Des te leuker om een dag later het commentaar van Joost Zwagerman te horen in de documentaire Schilderbeest van de Avro. Ook Zwagerman was enorm onder de indruk van dit werk. Hij benadrukte nog eens dat het licht in dit schilderij extra bijzonder is. In Parijs kende men in die tijd namelijk al langer gas verlichting, maar elektriciteit was compleet nieuw. Dus de weergave ervan door schilders was een vernieuwende en tegelijkertijd indrukwekkende prestatie. Sluijters heeft dit in de ogen van Zwagerman (en ik ben het helemaal eens) geweldig weergegeven met het penseel.
De herinnering aan de Parijse nachtclub
Omdat dit schilderij door mijn hoofd ‘danst’, heb ik enkele Bal Tabarin werken van andere kunstenaars opgezocht. En geweldig: niet alleen Sluijters zag de potentie ervan. Ook kunstenaars zoals Louis Abel-Truchet (1857 – 1918), Michael Putz-Richard (1868 – 1934) en Gino Severini (1883 – 1966) lieten een beeldende herinnering aan Bal Tabarin na. Toen ik deze drie kunstwerken naast het schilderij van Sluijters plaatste, voelde ik dezelfde sfeer. Het oog van de kunstenaar verschilt, maar de beleving is wat mij betreft even geweldig, warm en levendig.
