Ik staar voor me uit op een zwart matje. Een groen kussentje ondersteunt mijn gejaagde lichaam. Mijn gedachten gaan alle kanten op, echt rustig ben ik nog lang niet. Maar ik heb alle tijd. De stiltedag is ten slotte nog maar net begonnen, het is zondagochtend tien uur.
Ik begeef me tussen zeven mensen die vandaag een stilte retraite volgen, en ik ben een van hen.
Middenin het bos van Breda zijn we stil. We verblijven in een klein boshuis waar we allemaal een matje kiezen om op te zitten. Samen met de stilteleraar vormen we een kring in het gemoedelijke huisje dat met grote ramen uitzicht biedt op de robuuste bomen in het bos. De leraar maakt zich klaar om ons te begeleiden en legt zijn attributen klaar. De klankschaal maakt me nieuwsgierig. Ik verlang naar de stilte tijdens deze retraite in Nederland.
Even niet bereikbaar zijn, offline, geen whatsapp of mails en niet nadenken, gewoon zijn. Zou me dat gaan lukken?
Mijn behoefte aan rust is niet nieuw. Sinds ik als kind werd overvallen door angst, zomaar uit het niets, wilde ik iets vinden om rustig te worden. De onrust tussen mijn ouders maakte die zoektocht alleen maar belangrijker. Hoe konden we met z’n allen een beetje gelukkiger en kalmer zijn? Ik zocht raad in boeken en volgde verschillende therapieën en methodes om de mind te kalmeren. Maar het hield geen stand. Mijn gevoelswereld ontwikkelde grote pieken en dalen. Ik werd er ongedurig van, ik wilde maar één ding: rust. Uiteindelijk raakte ik gefascineerd door het boeddhisme.
De rust en eenvoud van de oosterse filosofie pasten perfect bij mijn wens tot kalmte.
Bovendien onderwezen verschillende leraren een duidelijke manier om gelukkig te zijn: ademhalen en bewust zijn van het moment. Het gaf me hoop: iedereen kon dit ervaren, ook ik! Ik hoefde er geen bergen voor te beklimmen of goeroes te bezoeken. Bovendien wilde ik er meer mee. Ik besloot er artikelen over te schrijven en te publiceren in boeken, magazines en een eigen website. Daar bleef het niet bij, mijn ervaringen wilde ik vormgeven in een fysiek samenzijn. Zo besloot ik zelf retraites te organiseren in binnen- en buitenland. Ondertussen merkte ik dat er bij het organiseren van mindfulness dagen heel veel kwam kijken; iets dat de nodige uitdagingen in mijn leven bracht. Werken in het weekend of in de avond was nieuw voor mij en vooral ook voor mijn gezin.
Al vrij snel maakte ik de keuze om naast het organiseren ook zelf verschillende retraites te volgen, van zen meditaties tot stiltedagen, om zo mijn bewust zijn te blijven voeden.
Mindful leraar Igor Segers zorgt ervoor dat ik me op mijn gemak voel. Hij straalt rust uit en heeft een natuurlijke vertraging in zijn stem. Hij heet iedereen welkom en nodigt ons daarna uit om in stilte te blijven tot het einde van de dag. De enige die spreekt is Igor zelf, om de meditaties te begeleiden en later op de middag met ons te wandelen. Met zijn klankschaal leidt hij de eerste meditatie in. Vanuit een lotushouding richt ik mij op mijn ademhaling. De wirwar aan gedachten komen langzaam tot rust, als een modder in de rivier. Een heldere rivier, een heldere geest, Igor weet het treffend te verwoorden.
Tijdens de stiltedag ontstaat er ruimte in mijn hoofd, ik voel me opgelucht.
Toen ik het boshuis binnenstapte was ik nog gejaagd en voelde ik de spanning in mijn lijf, nu voel ik me licht en energiek. Alsof ik mezelf weer mag zijn.
Na het ‘landen’ op deze plek mogen we liggen op de mat. Ik voel hoe mijn hoofd, armen, rug, billen en benen de grond raken. Door mijn adem te brengen naar de plekken die de aarde raken, wordt mijn lichaam aangenaam zwaar. Niet slaperig, maar een soort gevoel van tevredenheid met alles wat erop dat moment is. Dat is een aparte ervaring, want ik heb de nacht ervoor niet goed geslapen vanwege een drukke verhuizing. Normaal gesproken zou liggen op een matje me dan weinig goed doen. Het zou me nog suffer maken en mijn hoofd zwaar. Maar dit is een compleet andere ervaring. Ik voel me steeds fitter worden en hoef geen moeite te doen voor de glimlach die Igor ons toewenst.
Bij de retraite leraar staan stilte en vertraging op zijn dagelijkse menu.
Mindfulness is altijd onderdeel van zijn leven geweest, als kind nam hij al graag de tijd voor dingen en was hij vaak buiten. Lange tijd dacht hij dat er iets met hem was omdat de rest van de samenleving alles zo snel deed. Desondanks bleef hij trouw aan zijn aard en vond hij zijn weg via retraites, lange wandelingen en meditaties. In het begin met vallen en opstaan, maar door veel te oefenen werd hij comfortabel met het zitkussen. Al is mindfulness voor hem veel meer dan stilzitten op een kussen, Igor beweegt juist erg graag. Het gaat hem vooral om opmerkzaamheid van alles wat je doet, afwassen, hardlopen, autorijden.
Geen haast, maar met aandacht bezig zijn, dat geeft rust.
Igor Segers
Vanuit zijn achtergrond als mindfulness trainer en wandelcoach deelt hij deze ervaringen en biedt hij mensen de handvaten om mindfulness eigen te maken. Inmiddels heeft hij talloze mensen begeleidt en hun oorspronkelijke behoefte aan bewust leven in de natuur aangewakkerd. Hij heeft er zijn werk van gemaakt via zijn trainingsschool voor mindful leven.
De stilte meditaties in het boshuis brengen me telkens terug naar mijn adem en lichaam.
Af en toe dwaal ik af en denk ik aan thuis, aan mijn plannen voor de toekomst of aan de lunch waar ik zin in heb. Igor weet als geen ander dat onze gedachten blijven praten. Gelukkig laat hij ons weten dat het okay is. Mindfulness betekent niet dat ik leeg moet zijn, zonder gedachten. Nee, het gaat erom dat ik opmerkzaam ben van mijn gedachten en gevoelens. Die opmerkzaamheid maakt ook dat ik kan terugkeren naar de stilte. Het bewustzijn van wat er zich van binnen afspeelt, maakt het makkelijker om te zijn.
Tijdens de lunch zoekt iedereen een eigen plekje om langzaam te eten en mindful te zijn. Eten zonder kletsen is best gek. Nu pas merk ik hoeveel sociale gewoonten we onszelf hebben aangeleerd. Om goed te proeven wat er op mijn bord ligt, is het helemaal niet handig om te praten. Het is heerlijk om in stilte te eten. Ik eet ook langzamer en geniet van de salades en vers brood. Want kan het leven toch simpel zijn.
Na de lunch gaan we in stilte naar buiten, het bos in.
Echt stil is het daar niet: het is zondagmiddag en de herfst lokt iedereen de stad uit naar ‘onze’ plek. Het is even schakelen, maar ik zie er het nut van in: stil zijn met jezelf is overal mogelijk, ook in een drukke omgeving. Sommige mensen hebben niet eens door dat wij met een kleine groep in stilte wandelen, ze gaan helemaal op in hun eigen gesprekken. Andere mensen kijken vreemd op als ze ons zien lopen.
Ik geef ze een glimlach, dat laatste stukje sociaal wenselijk gedrag kan ik niet onderdrukken.
Bij een prachtige lariks laat Igor ons stilstaan. Hij merkt op dat ieder van ons een eigen verhaal vormt bij deze boom. Terwijl we zo in aandacht verblijven, komt de boom steeds vriendelijker op mij over, alsof hij over ons waakt, samen met de struiken, het mos, de paddenstoelen en de specht die ons aan het einde van de wandeling zijn herkenbare geluid laat horen.
Geluid en stilte vormen zo een mooi geheel.
Na de wandeling keren we terug op ons matje en vervolgen we de meditatie. Aan het einde schrijven we in gedachten een wens aan onszelf. Wat wens ik mezelf toe? Vanuit mijn adem en rust voel ik dankbaarheid, eindelijk. Want ik heb ontzettend veel om dankbaar voor te zijn. Dat weet ik al heel lang, maar ik vind het vaak zo moeilijk om het echt te voelen.
Jarenlang was ik diep ongelukkig omdat ik geen gezin had.
Mezelf zijn leek niet te werken. Geen enkele man bleef bij me. Dus paste ik me aan in de hoop gelukkig te worden. Ik had geweldige banen, maar ik werd steeds eenzamer, geen lieve man om mee te lachen, geen ondeugend kind om mee te knuffelen. Midden dertig gooide ik alle maskers in de prullenbak. Wat had ik nog te verliezen? En raad eens: toen ik mijn eigenwijze ik weer tevoorschijn haalde, kwam het geluk alsnog op mijn pad: mijn huidige man en niet veel later onze zoon.
Bedankt stilte, mijn hart klopt weer.
Wil je ook een stiltedag volgen en op retraite in Nederland?
Wat zeggen de experts over retraites:
Renée Metzemaekers, psychomotorisch therapeut en mindfulnesstrainer Radboudumc:
Retraites werden duizenden jaren geleden al door Boeddhistische monniken gedaan, het is ook bekend binnen de Katholieke Kerk. Door de vlucht die mindfulness heeft genomen en de groeiende behoeften van mensen om aan zichzelf te werken, is het ook wel een trend-dingetje. Als je de boel de boel wilt laten en even geen last wilt hebben van wie dan ook, kun je een retraite volgen. Maar het is niet voor iedereen geschikt; op jezelf terug geworpen zijn, is alles behalve rustig. Een retraite moet geleid worden door een goede meditatieleraar; een leraar die weet wat er allemaal los kan komen en dat niet hoeft toe te dekken, maar wel een veilige omgeving kan creëren waarin dit er mag zijn. Of, als iemand vastloopt een helpende hand kan bieden om juist wel afleiding te zoeken. Je hoeft natuurlijk ook niet gelijk een volle week in retraite te gaan; je kunt ook eens beginnen met een weekend.
Kuan Kho, neurochirurg en psycholoog Medisch Spectrum Twente:
Mensen worden gebombardeerd met prikkels van allerlei dingen die moeten, omdat ze zo afhankelijk zijn geworden van werk. Soms heb je de tijd nodig om alles op een rijtje te zetten. Ik ben er van overtuigd dat iedereen de tijd nodig heeft om ergens even bij stil te staan, terug te trekken. Alles moet snel, snel, snel en dat maakt dat veel mensen het overzicht kwijtraken. En misschien ook wel vergeten waar het echt om gaat of er niet eens meer achter komen. Daarom is het goed op retraite te gaan, in welke vorm dan ook. Zodat je de tijd hebt om je leven te overpeinzen zonder afleiding van andere mensen.
