Heb je last van gedachten die zich herhalen en waar je geen antwoord op vindt? Ik weet er alles van: onophoudelijk gepieker. Het heeft me jarenlang bakken met energie gekost en het bracht me nergens. Ik wilde stoppen met piekeren, maar wist niet hoe ik die gedachtestroom kon doorbreken. Uiteindelijk vond ik de beste oplossingen door het uitproberen van allerlei methodes. Ook leerde ik van ervaringsdeskundigen en de beste meditatieleraren om te stoppen met piekeren. Zoek je een goede manier om te stoppen met al die gedachten?
Ik deel zes effectieve manieren om te stoppen met piekeren.
Voor mij was piekeren een hardnekkige gewoonte. Een mentale belasting die me niet vrolijker maakte, zonde van al het moois in mijn leven. Al dat gepieker, of noem het twijfelen, haalde me telkens weg uit mijn gevoel. Mijn brein probeerde alles te regelen.
Het mentale gebabbel bleef maar doorgaan.
Zal ik wel of zal ik niet? Ga ik voor idee A of idee B? Ik kon mijn dagen (en nachten) vullen met urenlange monologen zonder kop of staart. Ik kwam niet verder. Hoe meer ik nadacht, hoe minder ik wist. Mijn twijfels hadden te maken met kleine, alledaagse onderwerpen zoals wat eten we, welke verjaardagen vind ik belangrijk, kan ik een dag vrij nemen, zal ik gaan sporten? Maar ook grote vraagstukken maakten overuren in mijn brein: ‘Wat is mijn roeping, waar wil ik wonen, hoe kan ik me fijn voelen, ben ik zinvol bezig in mijn leven?’
Al die vragen bleven onbeantwoord en de spanning in mijn hoofd nam toe.
Logisch natuurlijk: alles oplossen vanuit je eigen mind is onmogelijk. Je blijft in cirkeltjes draaien. Heb je dat niet op tijd door? Daar kun je behoorlijk gestrest van raken, zelfs ziek. Er ontstaat meer spanning in je hoofd dan goed voor je is. Je raakt overspannen. Gelukkig ben ik me altijd bewust geweest van mijn gedrag en ook denkpatronen. Daarom zag ik op tijd in dat er iets gedaan moest worden aan al dat gepieker en die zinloze twijfels. Heb jij er ook last van en zoek je naar een oplossing die gelijk werkt?
Ik deel mijn zes oplossingen om te stoppen met piekeren, er zit vast en zeker iets tussen dat voor jou werkt.
1. Stel de juiste vraag aan jezelf
Heb je er wel eens bij stil gestaan dat je de verkeerde vraag stelt? Als je geen antwoord kunt vinden op de vraag die je aan je brein stelt, is het hoog tijd voor een andere vraag! Ik stelde mezelf jarenlang de vraag: hoe vind ik rust? Omdat ik geen levendige herinnering had aan momenten van rust, kon ik de vraag nooit beantwoorden. Die radeloosheid maakte me alleen maar onrustiger. Ik had mezelf beter de vraag kunnen stellen: ‘hoe zou rust eruit kunnen zien voor mij?’ Dan had ik gelijk een lijstje gemaakt met ideeën: wandelen langs de zee, genieten van de vergezichten op het strand, een kop thee op de bank of en warme douche. Door de ideeën op het lijstje te volgen, had ik makkelijker mijn rust gevonden.
Vanuit die gemoedstoestand had ik met een ontspannen mind kunnen voelen hoe ik er aan toe was en wat belangrijk voor mij was.
Nog een suggestie voor een betere vraag op zoek naar rust: ‘Wat weerhoudt mij ervan me rustig te voelen?’ Op die vraag had ik direct goede antwoorden gevonden zoals: ‘Ik wissel te vaak van plan waardoor ik niks afmaak en er allemaal losse eindjes in mijn hoofd aanwezig blijven’. En ik had mezelf verteld: ‘Ik neem onvoldoende tijd om te genieten van de positieve ervaringen in mijn leven en daardoor blijf ik altijd op jacht naar het volgende zonder me ooit diep geraakt te voelen.’
Ook simpele vragen kunnen verkeerd gesteld zijn waardoor je blijft piekeren.
Bijvoorbeeld: ‘Moet ik op deze uitnodiging ingaan? Ga ik wel of niet naar deze verjaardag?’ Stel jezelf voortaan de vraag: ‘Hoe voel ik me bij deze uitnodiging? En wat is mijn gevoel bij de mensen die me uitnodigen?’ Geef een eerlijk antwoord aan jezelf. Voel je geen verbinding met deze mensen? Blijf thuis en ga jezelf niet vermoeien met sociaal wenselijk gedrag. Er komen zoveel mensen op je pad in dit leven en je kunt niet iedereen pleasen.
Is er nog lichte twijfel? Neem afstand, maak een wandeling en bij thuiskomst stel je jezelf opnieuw de vraag: ‘Wat betekenen deze mensen in mijn leven?’ Zijn ze van grote waarde voor jou? Ga op bezoek. Kost het je energie, tijd en moet je er van alles voor laten? Gun jezelf de ruimte om ‘nee’ te zeggen.
Het bespaart je heel wat gepieker
De Amerikaanse mindfulness professor Jeremy Hunter omschrijft heel mooi hoe het voelt om het gepieker te stoppen. Hij onderzoekt de wijze waarop bewustzijn en compassie helpen om twijfels te doorbreken: ‘De wanhoop wordt vervangen door een voorzichtig gevoel van levendigheid. Je krijgt nieuwe ervaringen die bevestigen dat je op de goed weg bent.’
De twijfels nemen af en je slaat een nieuwe weg in met een gevoel van resolutie, betrokkenheid en mogelijkheid.
Mindfulness professor Jeremy Hunter
2. Ga slapen met het vraagstuk waarover je piekert
Soms heb ik een vraag die helemaal klopt. En toch heb ik er geen antwoord op. Bijvoorbeeld: ‘Ben ik met de juiste dingen bezig in mijn onderneming?’ Hier kan ik strategisch advies op los laten en mijn ondernemingsplan erop nakijken, maar dat is niet zo makkelijk: het kost tijd en zelfs geld om mijn visie telkens te toetsen bij experts. Soms wil ik gewoon voelen dat ik het juiste doe.
Mijn favoriete methode om zulke vragen te beantwoorden is de nacht. Wat bedoel ik daarmee?
Ik vind het heerlijk om naar bed te gaan (even een zijstap ter introductie). Als kind en jong volwassenen was ik een slechte slaper, maar de afgelopen jaren slaap ik geweldig. Ik stap in bed en voel het zachte deken om mijn lijf. Mijn hoofd rust op mijn kussen en ik neem de tijd om me bewust te worden van mijn lichaam en adem. Ik voel me gelukkig en bevoorrecht dat ik in alle rust mag slapen en geef die boodschap ook aan mijn gedachten. Het brein heeft de hele dag voor me gewerkt en verdient net zoveel stilte als ik. Maar voordat ik in diepe slaap val, stel ik mezelf nog één vraag: ‘Wat speelt er nu door mijn hoofd en weerhoudt mij ervan rustig te slapen?’
Ik permitteer mezelf één vraag te benoemen, iets waarover ik gedurende de dag heb gepiekerd of waarover ik nog twijfel
Ik vouw mijn handen in elkaar en fluister mezelf deze vraag toe gevolgd door: ‘Ik vraag hulp bij het antwoord.’ Daarna laat ik het los en val ik in slaap. De volgende ochtend als ik wakker word of als ik me aankleed, komt de vraag meestal spontaan terug in mijn gedachten. Het mooiste is: het antwoord ook! Dat is altijd helder en duidelijk. Een ja of een nee. Bij nee ook duidelijke inzichten waarom het een nee is. Probeer het maar eens uit.
Het is wonderlijk te ervaren hoeveel rust de nacht kan brengen om uiteindelijk tot een antwoord te komen op jouw vraag
Zo stelde ik mezelf onlangs de vraag: ‘Ben ik met de juiste dingen bezig?’ Die vraag hield me bezig na de opening van De Zendo, het nieuwe zen centrum waarvan ik partner ben. Het was zo’n wonderlijke dag geweest en de opening raakte me zo diep, dat het me overweldigde. Mocht ik wel zo uitbundig genieten van deze happening? Het maakte me bijna bang. Was hier teveel ego aanwezig? Mocht ik op de voorgrond treden met deze magische plek? De volgende ochtend kreeg ik het antwoord: ‘Ja, geniet hiervan en gebruik je talent. Je brengt een geweldige plek onder de aandacht van heel veel mensen die zich er net zo gelukkig kunnen voelen als jij. Dat is goed.’ Na dat antwoord ging ik vol energie door met al mijn plannen, zonder gepieker, met een stevige glimlach en vol vertrouwen.
3. Breng je aandacht vanuit meditatie naar je lichaam
Een open deur voor iemand die retraites organiseert? Ja, maar het werkt. En daar gaat het om. Niet voor niks heb ik Didie Retreats opgericht. Stoppen met piekeren doe je niet altijd vanuit een boekje. Als het hardnekkig is, moet je er fysiek mee aan de slag. Niet alleen, maar met een betrouwbare groep gelijkgestemde mensen die elkaar ondersteunen. Rust in je gedachten is een universele behoefte en niemand vreemd. Voel de ruimte om dit samen te doen. Tijdens mijn meest onrustige periodes heb ik de kracht van mediteren ontdekt. Dat ging niet vanzelf.
Mijn eerste kennismaking met mediteren bracht me juist ontzettend veel onrust
Zittend op een meditatiekussen in een zencentrum werd ik helemaal gek in mijn hoofd. Mijn gedachten gingen sneller dan ooit tevoren en ik kwam moeilijk tot mezelf. Maar door veel te oefenen in kleine groepen heb ik mijn weg van rust gevonden. Daardoor kan ik tegenwoordig binnen enkele minuten mijn hoofd helemaal leeg maken. Door te mediteren met verschillende teachers vond ik de meditatie die bij mij past. Daarom staan de zen retraites in Nederland altijd op de agenda bij Didie Retreats. Omdat ik heb ervaren hoe effectief zenmeditatie is om te stoppen met piekeren. Het heeft mij geholpen mijn hoofd leeg te maken, de rust in het moment te vinden en niet meer te twijfelen.
4. Bekijk je twijfels vanuit een nieuw perspectief
Het is onmogelijk om alles op te lossen vanuit je eigen brein. Door verhalen en ervaringen uit je verleden heb je inmiddels een vaste vraag-antwoord reeks opgeslagen. Je stelt telkens dezelfde vraag en je gedachten voorzien je van hetzelfde antwoord. Je kunt niet verwachten dat je opeens een geniale ingeving krijgt vanuit dit automatische systeem.
Deel je vraag daarom met mensen in je omgeving.
Zo heeft mijn man bijvoorbeeld regelmatig een verfrissend perspectief op vraagstukken die ik veel te lang bij me houd. Wel of niet doorgaan met een project, een vriendschap onderhouden of afsluiten? Wel of geen schuldgevoel hebben vanwege een dagje weg als onze zoon thuis is? Mijn man ziet wat ik doe en hoe ik het doe, en ook welke impact andere mensen op mij hebben. Zo kan hij perfect spiegelen waar ik goed aan doe. Door zijn eerlijke feedback krijg ik heldere antwoorden die de twijfels in mijn hoofd wegnemen.
Je kunt het ook proberen via vrienden of bijvoorbeeld leraren die je begeleiden op een retraite.
Niet alle feedback past bij je, dus ga er wel zorgvuldig mee om. Ik heb altijd een goede graadmeter om te beoordelen of de inzichten van andere mensen kloppen met mijn persoonlijke richting. Als de suggestie ‘lucht’ geeft in mijn gedachten, weet ik dat het klopt. De opluchting haalt de spanning uit mijn hoofd en zorgt ervoor dat er ruimte ontstaat om me goed te voelen. Het voelt bevrijdend. Daarom is dit een fijne manier om een einde te maken aan gepieker, je komt weer tot jezelf.
5. Koppel je twijfels aan je persoonlijke waarden
Bij (complexere) gedachten die je bezig houden en meerdere stappen of scenario’s met zich meedragen, pak ik het papier erbij. Van je afschrijven maakt je hoofd leeg en geeft richting aan de wirwar van gedachten. Deze praktische manier om te stoppen met piekeren gebruik ik bijvoorbeeld bij de keuze voor een vakantiebestemming of het beoordelen van een werk project. Op vakantie gaan bracht me nooit zoveel kopzorgen, maar sinds er kinderen bij betrokken zijn (onze zoon en de kinderen van mijn man) is het complexer geworden. Bovendien slaap ik erg slecht in andermans bed en een rumoerige omgeving, dus het is wikken en wegen om de juiste keuze te maken.
Tegenwoordig schrijf ik een aantal belangrijke waarden op en verbind ik rapportcijfers aan de verschillende opties
Dit doe ik ook bij de evaluatie van werkprojecten die ik betwijfel. Ik maak een lijstje van waarden zoals: avontuur, vrijheid, balans, energie, kracht, prikkelend en ambitieus. Vervolgens koppel ik het project aan deze waarden met een cijfer. Het totaal van de punten geeft me inzicht in het maken van keuzes die passen bij mijn persoonlijke behoeften. Het is ook goed voor je brein om zoiets gestructureerd op papier te zien. Dat brengt focus in je keuzes.
6. Spreek jezelf toe en ontdek je ware aard
Als je geen andere vraag kunt verzinnen, het niet helpt om je vraag te stellen voordat je gaat slapen, als mediteren niks oplost, er geen ander perspectief is en je niks kunt afwegen op papier, heb ik één laatste tip: pak een post-it en schrijf de vier letters STOP. Plak ‘m naast je bed, op je telefoon, bij je laptop of in de keuken. Mocht je al in bed liggen, dan schrijf je het in gedachten. Het helpt echt. Soms kom je er gewoon niet uit en blijf je in rondjes denken. Vooral wanneer je moe bent of er gewoon veel te veel op je bordje ligt. Zeg dan hardop STOP tegen jezelf. Ik heb het vaak gedaan en sprak mezelf toe: ‘Didie, gun jezelf een break. Stop met piekeren.’ Daarna ging ik iets anders doen of koos ik een andere gedachte als ik al in bed lag. Bijvoorbeeld een leuke herinnering aan vriendinnetjes van de basisschool.
Door bewust te kiezen voor een andere gedachte verdwijnt de storende gedachte naar de achtergrond
In tegenstelling tot de eerder genoemde methoden is deze oplossing van tijdelijke aard. Want door eenvoudigweg te stoppen met een belastende gedachte is deze niet zomaar verdwenen. In je onderbewuste blijft het vraagstuk aanwezig en het zal opnieuw aan de oppervlakte verschijnen. Maar het geeft je wel een korte pauze van de spanning in je hoofd waardoor je op adem komt.
Er is nog een belangrijke reden waarom ‘STOP’ je gaat helpen.
Je ontdekt dat jij NIET je gedachten bent. Jij hebt de keuze wat je met je brein doet en niet andersom. Word geen slaaf van je brein. Je (oeroude) brein probeert je te behoeden voor gevaar en is altijd op zoek naar negativiteit, onveiligheid, vragen die nog niet beantwoord zijn. Jouw mind doet er alles aan om je alert te houden. Je mind focust van nature op wat er niet goed is om je zo te behoeden voor een aanval van de tijger (die er niet meer is). Maar jij bent meer dan je brein en zeker meer dan je gedachten. Merk maar eens op: als je ervoor kiest niet te luisteren naar een gedachte, iets anders gaat doen en je na een meditatie voelt als herboren, ben je een ander mens. De gedachten is ‘verouderd’ en past niet meer bij je. Je hoeft je er niet meer mee te identificeren.
Besef je het volgende: je bent een optelsom van oneindig veel emoties en gedachten die voortdurend veranderen
Jouw twijfels vormen een verhaal in je hoofd, maar je hoeft er niet naar te luisteren. Het kan een oude vraag zijn, iets dat je ooit is aangepraat door je ouders, partner of iets dat helemaal niet waar blijkt te zijn. Je hebt het recht en de ruimte om zulke twijfels in jezelf vaarwel te zeggen en te laten bij de mensen die er zo over dachten en te laten bij de gebeurtenissen uit het verleden. Jij bent een compleet mens dat voortdurend in verandering is en dus veel meer dan die ene stem in je hoofd. Jij hebt de keuze om te zeggen: ‘Ik vind dit geen prettige gedachte en ik krijg hier geen energie van. Ik kies voor een vrije mind en richt me op mijn gevoel.’
Zoiets lukt je niet middenin een vergadering of een druk huishouden, dus kies een vrij moment
Mij helpt het om te gaan zitten, te voelen dat ik verbonden ben met de grond en mijn aandacht te richten op mijn adem onderin mijn buik. Na enkele minuten wordt mijn hoofd leeg en voel ik me vrij (daarom heb ik leren mediteren, als tool om me vrij te maken wanneer de onrust me overvalt). Onthoud: jij bent niet je gedachten, je hebt een keuze wat er in je mind wordt besproken. Kies voor een inspirerend gesprek met jezelf en zeg tegen de beperkende gedachten dat ze je niet verder helpen. Stop met piekeren en ga voor een heldere mind en een vrij hart.
De 6 tips om te stoppen met piekeren op een rij:
- Stel de juiste vraag
- Ga slapen met het vraagstuk waarover je piekert
- Breng je aandacht vanuit meditatie naar je lichaam
- Bekijk je twijfels vanuit een nieuw perspectief
- Koppel je twijfels aan je persoonlijke waarden
- Spreek jezelf toe en ontdek je ware aard
Nog even dit: Ik heb een uitgebreid artikel geschreven over het stellen van de juiste vragen. Hier vind je nog meer tips om je levensvragen te beantwoorden. Ook heb ik meer geschreven over stoppen met twijfelen. Genoeg inspiratie om jouw weg te vinden.
