Heb je een dag voor jezelf en wil je er alleen op uit? Ik deel mijn originele solo uitjes voor een dag ontspanning. Maak je agenda leeg en ga een dag alleen op pad. Ook deel ik een boekenlijst met inspireerde schrijvers en verhalen over een leefstijl die je rust geeft.
Zoek je een bijzonder uitje voor jezelf om je hoofd leeg te maken?
Dan heb ik een paar originele ideeën verzameld. Ik ga vaak alleen op pad om mijn mind tot rust te brengen. Mijn persoonlijke favorieten voor een dagje alleen weg deel ik graag. Niet de geijkte uitjes zoals een wandeling in de natuur of een solo dag aan zee. Deze keer wil ik je inspireren met uitjes die je op verrassende wijze rust geven. Je hoeft niet altijd de stilte op te zoeken om rust te vinden. Voed je zintuigen met kleurrijke of inhoudelijke ervaringen die je net zoveel (of meer) rust geven als de letterlijke stilte.
Voor deze solo uitjes heb ik me laten inspireren door de wereld van zen.
Deze Japanse leefwijze boeit mij al tientallen jaren en ik zal mijn eerste kennismaking met zen nooit vergeten. Mijn eerste boeddha zag ik als zestienjarige op reis in Japan, zonder mijn ouders of vrienden. Hoe kwam ik daar terecht? In opdracht van een Amsterdams modellenbureau was ik geselecteerd voor een catalogus fotoshoot van een Japanse kledingfabrikant. Samen met vijf jongens en meiden reisde ik twee weken door Tokyo en omgeving waar we werkten, tempels bezochten en van top tot teen werden verwend.
Als zestienjarige was ik in Japan beland, zonder mijn ouders.
Ik at er mijn allereerste sushi. Een unieke ervaring want zo’n dertig jaar geleden was er nog geen all you can eat of thuisbezorgd. Rijst met rauwe vis had ik thuis nog nooit gegeten. En ik zag mijn allereerste Boeddha! Dat was gelijk een indrukwekkende kennismaking, want ik bezocht de Grote Boeddha in Kamakura. Dit beeld in de Kotoku-in Tempel is namelijk het op een na hoogste Boeddhabeeld in Japan. Ik herinner me de serene omgeving van het complex, de prachtige boeddhistische poort en de rust in deze zen tempel. Ondanks de aanwezigheid van de bezoekers uit de hele wereld vond ik er mijn innerlijke rust. Op die plek is het ‘zen zaadje’ bij mij geplant.
Ik ben nu vele jaren verder en wijzer. Al maakt al die wijsheid mijn hoofd niet leger. Integendeel, regelmatig moet ik op de rem trappen en mijn mindfulle levenshouding opnieuw leven inblazen. Op die momenten vind ik mijn rust in zen en hoef ik niet meer te jagen. Vaak heb ik last van onze Westerse focus op resultaat, terwijl ik me veel prettiger voel bij de Japanse filosofie van kaizen. Die levenshouding staat voor continue verandering, steeds een stapje beter. Doe vandaag iets beter je best dan gisteren en zorg ervoor dat morgen weer iets beter wordt dan vandaag. Al die kleine stapjes samen vormen de goede weg in je leven.
Bij zen draait alles om het leegmaken van je mind, in het nu zijn en je onrustige gedachten kalmeren.
In het boeddhisme wordt vaak het beeld gebruikt van het onrustige aapje dat van tak naar tak springt, jouw monkey mind; altijd druk, impulsief en verre van geconcentreerd. Zen (meditatie) helpt je om dat aapje tot bedaren te brengen en een te worden met het moment, mindful dus. Deze zen filosofie, afkomstig uit Azië en bekend in Japan, geeft originele inspiratie om op actieve wijze je rust te vinden. Voor mij perfect om er alleen op uit te trekken, te ontladen en tot rust te komen.
Ik ga graag alleen op pad om mijn mind en lichaam in balans te houden.
In mijn werk is het soms druk, luidruchtig en komt er van alles (onverwacht) op mijn pad. Ook thuis met mijn gezin sta ik regelmatig voor uiteenlopende uitdagingen met opgroeiende kinderen: onze zoon van acht en twee bonuskinderen van dertien en zestien jaar. Ook de opa en oma’s hebben impact op mijn leven, gelukkig maar, want ik houd heel veel van ze. Maar zo hebben we allemaal onze uitdagingen; niks verloopt volgens plan. Daarom neem ik regelmatig een dag voor mezelf, om solo op pad te gaan en mijn mind te ontladen. Zonder schuldgevoel ben ik de hort op. Ik blijf een leuker mens als ik me goed voel en met een glimlach thuiskom. Daar hoef ik geen toestemming voor te vragen.
Zin in een dag voor jezelf met een zen activiteit?
Een dag voor jezelf? Dit zijn mijn 6 favoriete solo uitjes:
- Verwondering over de wereld van Japanse prenten (museum)
- Maak je hoofd leeg met zwarte inkt (workshop)
- Tot rust komen in de Japanse tuin van Hasselt (tuinmuseum België)
- Luieren in de zentuin van Leiden
- Haiku’s schrijven (workshop)
- Op zen retraite in een natuurpark (evenement)
1. De wereld van Japanse prenten: bezoek het Sieboldhuis in Leiden
Ik kan uren staren naar het kleurgebruik en de afbeelding op Japanse prenten. De Japanse houtsnede neemt in de geschiedenis van de grafische kunsten een niet te onderschatten plaats in. Sinds ik enkele originele prenten heb mogen aanschouwen, heeft de Japanse prentkunst (Ukiyo-e) mijn hart veroverd. Die eerste kennismaking was geheel onverwacht: in de ontvangsthal van een Duits familiebedrijf in Dordrecht. Niet geheel logisch dus. Een korte toelichting: mijn man werkt bij dit Duitse bedrijf, gericht op de productie van vloeistof- en gasmeters in verschillende industrieën (KROHNE). Het hoofdkantoor bevindt zich in Duisburg en het Nederlandse kantoor in Dordrecht. Toen ik deze plek bezocht vanwege het jaarlijkse sinterklaasfeest, viel mijn oog op een houtsnede van enkele meters breed.
Wat deed deze Japanse prent hier in Dordrecht?
Niet veel later kwam ik erachter dat de Duitse familie enkele kunstenaars herbergt en een grote liefde heeft voor Japanse houtsnede. Kort daarna bezocht ik een exclusieve tentoonstelling op het Duitse hoofdkantoor en werd ik compleet verrast door een indrukwekkende collectie originele Japanse prenten. En alsof dat nog niet genoeg was, eindigden we in de perfect aangelegde zentuin in het midden van het gebouw. Sindsdien ben ik me gaan verdiepen in Japanse houtsnede en kwam ik tot de ontdekking dat zelfs Van Gogh zich heeft laten inspireren door de zen ervaringen. Ook wilde de beroemde schilder een kunstenaarsgemeenschap oprichten in Zuid-Frankrijk om samen te werken zoals Japanse zen monniken in tempels. Maar dat is er nooit van gekomen.
Vincent wilde graag gehoor geven aan de roep om een moderne, meer primitieve schilderkunst. De Japanse prenten met hun grote kleurvlakken en stilering wezen hem de weg, zonder dat hij daarbij de natuur als startpunt hoefde los te laten. Ideaal.
van gogh museum
Ook het Rijksmuseum heeft een prachtige collectie. Maar ik neem je mee naar Leiden. Hier vind je het Sieboldhuis, de plek waar je de verzameling Japanse kunst kunt bewonderen van de Duitse arts Philipp Franz von Siebold. Je vindt hier de voorwerpen die hij tussen 1823 en 1829 heeft verzameld tijdens zijn verblijf in Japan. Een belangrijk onderdeel vormt de collectie Japanse prenten.
Ga alleen op pad om hier je mind leeg te maken.
Geniet van de vergezichten op de Japanse berg Fuji en de prachtige eenvoud waarmee de natuur is getekend. Mijn favoriete kunstenaars zijn Hiroshige en Hokusai vanwege hun innemende weergave van de Japanse natuur. Hokusai is de bekendste Japanse kunstenaar en werd 250 jaar geleden geboren in Edo (het huidige Tokyo). Zijn belangrijkste werk is De grote golf en inspireerde hiermee westerse impressionisten zoals Renoir en Monet. De Nederlandse ‘Japan-professor’ Willem van Gulik heeft een omvangrijk boek uitgebracht met een complete handleiding voor liefhebbers van Japanse prenten. Dit is een mooi boek om thuis te lezen als je enthousiast bent over deze Japanse kunst.
2. Maak je hoofd leeg met zwarte inkt: volg een workshop Sumi-e
Wil je ervaren hoe het is om meditatief te tekenen vanuit de Japanse zenfilosofie? Als kind heb ik verschillende oorkondes gekalligrafeerd met mijn vader. Hij werkte voor de gemeente Wijchen en had als hobby schilderen en tekenen. Telkens als er een belangrijke gebeurtenis was, een huwelijk of iets anders, maakte hij een oorkonde. Soms mocht ik hem helpen met het kalligraferen van inktzwarte hoofdletters of bloemen. Ik herinner me nog goed hoe rustig ik ervan werd en hoeveel plezier het me gaf. Het was een combinatie van concentratie, creatie en samenwerken. Een mindfulle ervaring die ik voor geen goud had willen missen. Voor Japanners (en zen boeddhisten) is kalligrafie een vorm van meditatie, een zijn met het moment. Bekend zijn bijvoorbeeld de gekalligrafeerde citaten van zenmeester Thich Nhat Hanh.
In mijn kalligrafie is er inkt, thee, ademhaling, mindfulness en concentratie. Dit is meditatie. Dit is geen werk. Stel dat ik ‘adem’ schrijf, dan adem ik tegelijkertijd.
zenmeester Thich Nhat Hanh
Er is een mooi boekje met het kalligrafische werk van de zenmeester: ‘De uitweg ligt in onszelf’. Hierin lees je een verzameling tekeningen van zijn hand. Mijn favoriete citaat: Dit is omdat dat is.
Wil je ook een dag ervaren hoe het is om mindful te kalligraferen?
Dan raad ik je een bijzondere workshop aan met de traditionele zen techniek: Sumi-e. De Nederlandse Marjon de Jong is meester in de Japanse inktschilderkunst en geeft privé workshops. Haar werk en persoonlijke pad is te zien in een documentaire: De Schoonheid van de Leegte. Sumi betekent zwarte inkt en E betekent tekening in het Japans, zwarte inkttekening dus. Het is een uiting van het zenboeddhisme en werd in de 13e eeuw vanuit China in Japan geïntroduceerd.
De Japanse stijl kenmerkt zich door eenvoud, sierlijkheid en spontaniteit. Bij Sumi-e schilder je in simpele streken, waarbij het gaat om snelheid en eenvoud. Eén penseelstreek of beweging moet de structuur en het karakter van het onderwerp treffen, oftewel de essentie. Marjon de Jong beheerst deze techniek tot in de perfectie. Van Japanse zijde heeft zij dan ook de volwaardige erkenning Meesterschap ontvangen.
Nog meer inspiratie over Japans inktschilderen?
Tijdens mijn onderzoek naar Sumi-e kwam ik ook in contact met Astrid Menick uit Groningen. Zij heeft zich gespecialiseerd in deze techniek en biedt met haar website en geweldige bron van zen inspiratie over de wereld van zwarte inkt. Via Japanse organisaties exposeert zij met haar werk in Tokyo en in 2019 won zij zelfs een prijs met haar werk ‘de zeven geluksgoden’. Mocht je aan de slag willen met meditatief tekenen, dan is dit een goed begin. Ze heeft ook een mooie nieuwsbrief voor als je Japans inktschilderen of Japanse kalligrafie interessant vindt. Hierin behandelt Astrid niet alleen de techniek, maar ook de filosofie en originele inspiratie.
3. Kom alleen tot rust in de Japanse tuin van Hasselt (België)
Na de drukte van het drielandenpunt bij Vaals hadden mijn man en ik behoefte aan rust. Zelfs onze zoon (toen zes jaar) was de drukte helemaal beu en daarom zochten we een verassende plek in de Limburgse Kempen. Mijn oog viel op een Japanse tuin waarvan ik het bestaan niet kende. Op de bonnefooi reden we ernaartoe op een warme zomerdag. Eenmaal binnen voelde ik me als Alice in Wonderland. Wat een schitterende plek was het, betoverd door de Japanse tuinarchitectuur en minimalistische elementen. Met als hoogtepunt het authentieke theehuis waar op dat moment een foto tentoonstelling plaatsvond over geisha’s. Prachtig opgezet met aandacht voor eenvoud die zo kenmerkend is voor de Japanse cultuur.
Terwijl ik genoot van al deze creatieve zen momenten middenin de groots opgezette tuin, hadden mijn zoon en man de tijd van hun leven bij het meertje met reusachtige koi-vissen. De goudgekleurde vissen aten gretig uit hun handen en maakten een dansje bij de aanblik van al dat lekkers. Te midden van al die levendigheid genoten we met z’n drieën van dit onvergetelijke moment in de zen tuin van Hasselt. Ik had er uren kunnen blijven zitten op een bankje, genietend van de omgeving. Daarom is dit de perfecte plek als je een dag voor jezelf hebt en een bijzonder uitje zoekt. Als je wat meer tijd hebt, kun je verschillende activiteiten volgen over Japanse tradities en denkwijzen. Voorbeelden hiervan zijn de theedemonstraties, origami workshops, ikebana-lessen en geleide wandelingen.
4. Lezen en luieren in de zentuin van Leiden
Tijdens de promotie van een vriendin aan de universiteit van Leiden liep ik langs de Hortus Botanicus in Leiden. Niet ver van het eerder beschreven Sieboldhuis kon ik hier exotische planten, kruiden en bloemen bewonderen. Ik besloot terug te keren op een dag dat ik alleen op pad zou gaan. En dat deed ik, op een doordeweekse dag. Omdat ik me altijd prettig voel in de natuur, wist ik van tevoren dat ik hier mijn rust zou vinden. Maar, niet dat ik getrakteerd zou worden op een volwaardige zentuin! Ik zocht een plekje in de schaduw en plofte neer op een bankje met wat drinken en fruit. Mijn gedachten kwamen tot stilstand en ik voelde me rustig.
Het gaf me nieuw energie die ik hard nodig had na een drukke periode.
Na de zentuin wandelde ik verder door de uitgestrekte tuin met Chinese kruiden. Bij de uitgang nam ik nog een foldertje mee van de tuin, in het Japans. Onleesbaar voor mij, maar de Japanse tekens met de mooie illustraties in het boekje maakten deze ervaring in de tuin compleet. Zomaar op een doordeweekse dag alleen op pad.
5. Een dag voor jezelf nemen met haiku’s schrijven
Dankzij een van mijn zenleraren, Jeroen Verstappen, leerde ik de wereld van haiku’s kennen. Jeroen is zenleraar en gespecialiseerd in het vertellen van verhalen en gebruikt daarbij de Japanse dichtvorm haiku’s. Het wordt gezien als gedicht, maar zonder rijm zoals wij dat kennen. De haiku bestaat uit zeventien lettergrepen, gerangschikt in drie regels van vijf, zeven en vijf lettergrepen. Je kunt met een haiku veel vertellen in zo weinig mogelijk woorden. Het leert je om tot de kern van je verhaal te komen en de schoonheid te zien in de leegte (net als bij Sumi-e). Ook bij Didie Retreats wordt soms gewerkt met haiku’s om de mind leeg te maken. Zo breng je de essentie van je ‘zijn’ onder woorden.
Het is een originele oefening om in balans te komen.
Daarom is het interessant een dag voor jezelf te nemen met een haiku workshop in Nederland. Wil je langer alleen op pad en oefenen met haiku’s? Tijdens het Ardennen retraite weekend met Jeroen Verstappen ervaar je ook hoe het is om met haiku’s aan de slag te gaan.
6. Een dag zen retraite in een natuurpark bij Nijmegen
Dat ik zen retraites organiseer, heeft alles te maken met impact die het zenboeddhisme op mij heeft gehad. Mediteren volgens de zen filosofie heeft mij geholpen gedachtestromen tot rust te brengen. Zo’n tien jaar geleden had ik mijn eerste zen meditatie ervaring en ik herinner me nog heel goed hoe onrustig ik ervan werd. Mijn gedachten sprongen alle kanten op, zoals het aapje dat van tak naar tak springt, en ik kon de rust niet vinden. Maar ik gaf niet op en voelde dat ik de juiste weg was ingeslagen. Nu, tien jaar later, is zazen (zittend mediteren) voor mij een gereedschap waar ik dagelijks of wekelijks op teruggrijp als het te onrustig in mijn hoofd wordt. Zonder dat ik uren hoef te zitten kan ik binnen een kwartier mijn rust vinden. En dat is een verademing voor iemand die in het verleden soms urenlang of dagen gehinderd werd door een vertwijfelde, razende geest.
Door te mediteren volgens de zen methode haal ik de spanning uit mijn hoofd en ontstaat ruimte voor frisse energie.
Dat gun ik iedereen en daarom organiseer ik regelmatig zen retraites. Als je een dag alleen op pad wil om je mind te resetten, kan ik je deze retraite vanuit al mijn ervaringen aanraden. Ook is er altijd een betrouwbare en ervaren zen leraar die integer omgaat met alle individuele situaties en achtergronden. Je zal merken dat je – ook al ben je compleet vreemden van elkaar – een universeel gevoel van rust ervaart in de groep.
Een dag voor jezelf nemen, alle solo uitjes op een rij:
- Verwondering over de wereld van Japanse prenten (museum)
- Maak je hoofd leeg met zwarte inkt (workshop)
- Tot rust komen in de Japanse tuin van Hasselt (tuinmuseum België)
- Luieren in de zentuin van Leiden
- Haiku’s schrijven (workshop)
- Op zen retraite in een natuurpark (evenement)
Er even tussenuit? Twee bonustips:
1. Japanse bloemsierkunst workshop
Workshop Ikebana: Japanse bloemsierkunst is uniek in haar vorm. Minder is meer. De kunst van het weglaten, waar de Japanners zo goed in zijn, ervaar je bij deze kunstvorm met een meditatief karakter. Het is even wennen als je onze bos bloemen bent gewend en daarom juist ontzettend leuk en leerzaam.
Ikebana is een meditatieve, beschouwende oefening die kan helpen helderheid in je hoofd te brengen en innerlijke ruimte te creëren.
japankenner en schrijfster Erin Niimi Longhurst
2. Een weekend alleen weg?
Ik heb een uitgebreide lijst met adressen voor een solo weekend weg. Ik ben er zelf geweest of ken de plek via mijn vrienden en familie. Met zo’n weekend heb je meer tijd om tot rust te komen. Zonder besef van tijd of plaats heb je de dag voor jezelf. Ik doe het regelmatig en voel me als herboren na zo’n weekend.
Alleen op pad met een boek? Bekijk de boekenlijst voor jouw zen inspiratie:
Heb je een dagje voor jezelf maar blijf je thuis of in een natuurhuisje? Met deze boeken lees je over de zen filosofie, creatieve technieken en hoe je evenwicht vindt in een gehaast leven. Ontdek waarom het zo belangrijk is jouw drukke mind tot rust te brengen. Inspiratie uit Japan om je diepere behoefte aan ontspanning serieus te nemen en de balans in je leven te koesteren.
- De Japanse Manier, Erin Niimi Longhurst
- De uitweg ligt in onszelf, Thich Nhat Hanh
- Wabi Sabi, Beth Kempton
- Ganbatte, doe je best en geef niet op, Miralles Garcia
- Zen als levenskunst, Margrit Irgang
- Japanse prenten, Willem van Gulik
- Bekende Japanse prenten: Hiroshige’s journey
- Japanse Prints, verzameld door Van Gogh
- Japanse prenten uti de 20e eeuw: Printed to Perfection
- Hokusai, Mathhi Forrer
- Ikebana, japanse bloemsierkunst, D. Norman
- Genki! De 10 gouden regels uit Japan voor een gelukkig en zinvol leven (getipt door bevriend ondernemer Patrick Spits)
- Alle boeken van Haruki Murakami, bijvoorbeeld Kafka op het strand (tip via Igor Segers, boekenliefhebbers en leraar bij Didie Retreats)
De boeken van Haruki Murakami geven naast rake observaties een mooie inkijk in Japan.
mindfulness leraar igor segers
Benieuwd hoe het is om mindful te kalligraferen? Deze korte film van zenmeester Thich Nhat Hanh laat je voelen hoe mooi het kan zijn om in alle rust met penselen en inkt te werken.
